Các cách phân loại yến sào

1. PHÂN LOẠI YẾN SÀO THEO NGUỒN GỐC

• Tổ Yến Hoang/Trong Động (Wild/Cave Nest)

Hai loài yến thường sống trong các hang động là loài yến Fuciphaga (Dân gian gọi là yến hàng) và yến Maxima (yến tổ đen). Nhưng chỉ có loại tổ yến của yến hàng là được biết dưới tên Wild/Cave Nest (Yến Hoang/Trong Ðộng) trên thị trường. Có thể vì do tính chất nguy hiểm của việc lấy tổ yến trong hang động nên loại tổ yến này thường có giá cao nhất so với các loại tổ yến khác trên thị trường. Tổ yến trong động, với những điều kiện tự nhiên trong động, thường có hình dạng giống như 1 cái chén, thân dầy và chân cứng. Hình dạng tổ giống như chén sẽ giúp bảo vệ trứng hoặc yến non không bị các loài vật khác ăn mất và thời tiết. Chân tổ yến cần cứng để có thể gắn chặt vào tường vì các hang động thường có độ ẩm cao. Tổ yến loại này được tìm thấy ở Việt Nam, Thái Lan, Malaysia và Indonesia.

• Tổ Yến Trong Nhà (House Nest)

Tổ Yến Rêu của loài yến Esculanta là loại tổ yến thường thấy ở các nhà nuôi yến trong nhà. Việc nuôi Yến đòi hỏi vốn đầu tư rất lớn, thời gian dụ yến lâu dài và đặc biệt là không thể cho Yến ăn bằng thức ăn nhân tạo do bản chất chim Yến đã teo biến chân và chỉ có thể bắt công trùng khi đang bay. Tùy theo màu sắc tổ yến, thời tiết và số lượng côn trùng (thức ăn của chim), tổ yến có thể được thu hoạch từ 1-4 lần một năm.

Việc nuôi Yến trong nhà được bắt đằu từ năm 2004 sau khi Trung tâm Yến sào Hoàng Yến Eka xây dựng căn nhà nuôi Yến đầu tiên thành công ở Phường Tấn Tài – TP Phan Rang.

2. PHÂN LOẠI THEO MÀU SẮC

Lý do tại sao tổ yến có màu khác nhau vẫn còn là một đề tài tranh luận. Theo dân gian Việt Nam người ta tin rằng những con chim yến già hoặc chim Yến trong mùa thức ăn thiếu phải dùng máu của mình hòa cùng nước bọt để xây tổ. Điều này lý giải cho mầu sắc đỏ hoặc hồng cũng như độ nở kém của Yến huyết so với Bạch yến. Tuy nhiên nhiều giả thuyết về điều kiện nhiệt độ, độ ẩm hoặc thức ăn của Yến tạo ra Yến huyết vẫn đang được nghiên cứu. Ngoài ra khi tổ Bạch yến được làm trên các vách đá có màu đỏ và thấm nước rỉ ra từ các khe đá cũng tạo ra màu đỏ của tổ Yến. Tuy nhiên loại Yến huyết do vách đá này có độ nở khi ngâm nước tương đương với Bạch yến (tức 7 – 9 lần)

• Huyết Yến (Blood Nest)

Ðây là loại tổ yến có màu đỏ tươi và là loại có giá cao nhất trong số các màu vì hiếm hoi và có nhu cầu tiêu thụ cao. Không phải cơ sở sản xuất nào cũng có loại tổ yến này. Và nếu có đi chăng nữa thì loại huyết yến cũng chỉ có thể thu hoạch 1-2 lần trong năm với tỉ lệ rất nhỏ mà thôi. Số lượng Huyết Yến và Hồng Yến chiếm chưa đầy 10% tổng sản lượng tổ yến trên thị trường thế giới.

• Hồng Yến (Pink Nest)

Giống như Huyết Yến về giá cả và sự hiếm hoi, Hồng yến có màu cam nhưng màu sắc có thể thay đổi từ màu vỏ quýt đến màu vàng lòng đỏ trứng gà. Màu càng đậm thì giá càng cao.

• Bạch Yến (White Nest)

Bạch Yến là loại tổ yến thông dụng nhất trên thị trường. Mỗi năm có thể thu hoạch 3-4 lần. Số lượng Bạch Yến (bao gồm cả 3 loài yến kể trên) bán trên thị trường thế giới chiếm khoảng 90% tổng số lượng tổ yến trên thị trường.

3. PHÂN LOẠI THEO DÂN GIAN VIỆT NAM

Nghề khai thác Yến tại Việt Nam đã có hàng trăm năm tuổi và đóng góp không nhỏ vào nguồn thu của các địa phương được thiên nhiên ban tặng sản vật này. Những người thợ Yến và buôn bán Yến chuyên nghiệp thường phân biệt theo đẳng cấp như: 

• Huyết (Đỏ, do máu con chim) 
• Hồng (Màu hồng, ít huyết tương hơn yến huyết) 
• Quan (To, khoảng 10g trở lên) 
• Thiên (Ở trên cao, tổ trắng, từ 8 – 10g) 
• Bài (Yến nhỏ hơn 6- 7g) 
• Địa (Nằm dưới cùng của vách núi, đen, bẩn) 
• Vụn (Tổ yến bị vỡ do khai thác hoặc vận chuyển)

4. PHÂN LOẠI CỦA NUTRI NEST

Do mỗi cách phân loại trên đều không thể lượng hóa chính xác được tiêu chuẩn sản phẩm. NUTRI NEST đã nghiên cứu và sản suất các sản phẩm Yến sào nguyên chất được phân biệt như sau:

• Yến huyết loại 1: Yến huyết có nguồn gốc từ đảo trọng lượng 9g/tổ trở lên
• Yến huyết loại 2: Yến huyết có nguồn gốc từ đảo có trọng lượng dưới 9g/tổ
• Bạch yến loại 1: Bạch yến trọng lượng 9g/tổ trở lên
• Bạch yến loại 2: Bạch yến có trọng lượng từ 6 – 9g/tổ
• Yến tinh chế nguyên tổ: Bạch yến cao cấp đã làm sạch toàn bộ lông
• Yến tinh chế sợi: Bạch yến đã là sạch lông được đóng thành miếng tiện dụng 5g/miếng